Viêm xơ đường mật là tình trạng viêm của đường mật, trong khi thuật ngữ “xơ” mô tả sự đông cứng và sẹo của đường mật là kết quả của tình trạng viêm mạn tính.
Viêm xơ đường mật là một căn bệnh tiến triển dẫn đến tổn thương gan và cuối cùng suy gan. Ghép gan là chữa trị duy nhất được biết đến với viêm xơ đường mật, nhưng cấy ghép thường dành cho những người bị tổn thương gan nặng. Chính vì vậy, việc phòng bệnh vẫn là quan trọng nhất.
Dấu hiệu viêm xơ đường mật
Các dấu hiệu và triệu chứng của viêm xơ đường mật bao gồm: đau bụng, hay cảm thấy ớn lạnh, tiêu chảy, mệt mỏi, sốt, ngứa ngáy, giảm cân, vàng mắt và da.
Viêm xơ tiểu đường mật có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng trong giai đoạn đầu của nó. Trong một số trường hợp, các dấu hiệu duy nhất của rối loạn này có thể được xét nghiệm máu bất thường cho thấy gan không hoạt động tốt.
Nguyên nhân gây viêm xơ đường mật
Không rõ nguyên nhân gây viêm xơ đường mật. Người ta tin rằng tình trạng này có thể được gây ra bởi một phản ứng hệ miễn dịch bị nhiễm trùng hay độc tố ở những người có khuynh hướng phát triển bệnh.
Viêm xơ đường mật xảy ra thường xuyên hơn ở những người bị một số bệnh khác, đặc biệt là bệnh viêm ruột. Không rõ ràng những điều kiện này được liên kết như thế nào và cho dù họ chia sẻ những nguyên nhân tương tự.
Yếu tố có thể làm tăng nguy cơ viêm xơ đường mật bao gồm: Tuổi: Viêm xơ đường mật có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng nó thường được chẩn đoán ở lứa tuổi người 25-45; Giới tính: Viêm xơ đường mật xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới hơn là ở phụ nữ; Bệnh viêm đường ruột: Phần lớn những người bị xơ viêm đường mật cũng có bệnh viêm ruột, bao gồm viêm loét đại tràng và bệnh Crohn. Tuy nhiên, viêm xơ đường mật là hiếm trong số những người bị bệnh viêm ruột và hầu hết sẽ không phát triển xơ viêm đường mật. Không rõ ràng lý do tại sao các bệnh này xuất hiện cùng nhau. Nếu đã được chẩn đoán viêm xơ đường mật, bác sĩ có thể khuyên nên thử nghiệm cho bệnh viêm ruột, thậm chí nếu không có dấu hiệu hoặc triệu chứng.
Các biến chứng có thể gặp
Bệnh nếu không được chữa trị đúng và kịp thời sẽ dẫn đến các biến chứng: Xơ gan: Mạn tính viêm đường mật trong gan có thể dẫn đến các mô sẹo (xơ gan), chết tế bào gan và cuối cùng, sự bất lực của gan hoạt động; Nhiễm trùng lặp đi lặp lại: Nếu vết sẹo của ống mật làm suy yếu các dòng chảy của mật trong gan, có thể gặp nhiễm trùng thường xuyên trong đường mật; Tăng áp lực tĩnh mạch cửa (tĩnh mạch cửa là con đường chính cho máu chảy từ hệ thống tiêu hóa vào gan). Tăng áp lực tĩnh mạch cửa có thể gây ra chất dịch từ gan bị rò rỉ vào khoang bụng (cổ trướng). Nó cũng có thể chuyển máu từ các tĩnh mạch cửa vào tĩnh mạch khác, gây ra các tĩnh mạch trở nên sưng (varices). Varices tĩnh mạch yếu và có xu hướng dễ chảy máu, có thể đe dọa tính mạng; Ung thư ống mật: Nếu có xơ viêm đường mật chính, có nguy cơ phát triển ung thư đường mật hoặc túi mật; Ung thư đại tràng: Những người có xơ viêm đường mật chính cũng phát triển bệnh viêm ruột có tăng nguy cơ ung thư ruột kết. Nếu đã được chẩn đoán viêm xơ đường mật, bác sĩ có thể khuyên nên thử nghiệm cho bệnh viêm ruột ngay cả khi không có dấu hiệu hoặc triệu chứng, vì nguy cơ ung thư ruột già là cao nếu có cả hai bệnh.
Điều trị viêm xơ đường mật
Đầu tiên là điều trị ngứa (nếu có): Thuốc có thể giúp kiểm soát ngứa bao gồm: thuốc kháng histamine, chẳng hạn như diphenhydramine (benadryl, những loại khác).
Điều trị các bệnh nhiễm trùng: Nhiễm vi khuẩn có thể xảy ra thường xuyên ở những người bị viêm xơ đường mật. Kháng sinh có thể được quy định để điều trị nhiễm trùng. Nếu đã có nhiễm trùng lặp đi lặp lại, bác sĩ có thể khuyên nên dùng kháng sinh trước khi làm thủ tục có khả năng gây nhiễm trùng, chẳng hạn như các thủ tục nội soi hoặc phẫu thuật.
Điều trị suy dinh dưỡng: Viêm xơ đường mật gây khó khăn cho cơ thể hấp thụ vitamin nhất định. Mặc dù có thể ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, có thể thấy rằng không thể nhận được tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết. Bác sĩ có thể khuyên nên bổ sung vitamin như là thuốc viên hoặc truyền qua tĩnh mạch ở cánh tay.
Điều trị tắc nghẽn ống mật: Tắc nghẽn xảy ra trong đường mật có thể được điều trị bằng: Nong bóng (Balloon) và đặt stent. Các thủ tục này có thể mở lớn hơn tắc nghẽn trong đường mật. Phẫu thuật ống dẫn mật. Trong tình huống nhất định, tắc nghẽn trong ống mật có thể cần phải phẫu thuật. Sau khi loại bỏ sự tắc nghẽn, bác sĩ phẫu thuật kết nối các phần còn lại của ống mật để mật vẫn có thể chảy qua ống.
Ghép gan: Việc cấy ghép gan được điều trị duy nhất được biết để chữa bệnh viêm xơ đường mật. Trong thời gian ghép gan, bác sĩ phẫu thuật loại bỏ bệnh gan và thay thế bằng một lá gan khỏe mạnh từ các nhà tài trợ. Ghép gan được dành cho những người bị suy gan hoặc các biến chứng nghiêm trọng khác của viêm đường mật chính xơ.
BS. Phương Anh
