Trong bộ máy sinh dục của nam giới, tinh hoàn là bộ phận quan trọng nhất với chức năng chính là sản sinh ra tinh trùng và hormon sinh sản giúp duy trì nòi giống.
Bình thường, tinh hoàn sờ nắn nhẹ không đau, phần da bìu sẽ bảo vệ lấy tinh hoàn phía trong, kích thước khoảng 4.5 x 2.5cm, nặng 10 - 15gram; hai bên tinh hoàn tương đối cân xứng nhau, tròn và nhẵn. Trường hợp tinh hoàn bất thường có hiện tượng đau nhức, sưng tấy, tinh hoàn nổi cục cứng… cho thấy cơ quan sinh sản này đang có dấu hiệu bệnh lý. Cụ thể như sau:
Bệnh viêm tinh hoàn: khiến tinh hoàn nổi cục cứng, đau bìu, háng, người bệnh thấy sốt cao, ớn lạnh. Viêm tinh hoàn phát triển qua 2 giai đoạn cấp tính và mạn tính, các triệu chứng thường xuất hiện trong 1 hoặc 2 ngày và có khuynh hướng ngày một trầm trọng hơn. Trên lâm sàng thấy da bìu đỏ, phù nề, mào tinh to, tinh hoàn nổi cục cứng, thành tinh dày, sờ nắn nhẹ vào tinh hoàn cũng có cảm giác đau, đi tiểu ra máu.
Ảnh minh họa
U tinh hoàn: thường có triệu chứng tinh hoàn nổi cục cứng và không đau ở một bên. Lúc này, bệnh nhân có thể phát hiện một cách ngẫu nhiên hoặc có sang chấn ở bìu. Khi các khối u tinh hoàn to lên sẽ khiến người bệnh cảm thấy nặng, vướng víu và xệ xuống.
Ung thư tinh hoàn: chiếm 1% các bệnh ung thư ở nam giới. Lúc này, tại 2 bên tinh hoàn xuất hiện khối u, tinh hoàn nổi cục cứng, kích thước giống như hạt đậu hoặc lớn hơn. Cảm giác đau nhức, khó chịu bên trong tinh hoàn hoặc bìu, đau âm ỉ bụng dưới, bẹn, ngực, vùng lưng... Các trường hợp ung thư tinh hoàn ở giai đoạn đầu đều khiến tinh hoàn nổi nhiều cục cứng. Khi ung thư tinh hoàn chuyển sang giai đoạn di căn, kích thước 2 khối u tinh hoàn lớn hơn rất nhiều, dịch tinh hoàn tích tụ nhiều, khối u nổi lên nhiều hơn.
Nang mào tinh hoàn: cũng khiến tinh hoàn nổi nhiều cục cứng. Bệnh nang mào tinh hoàn xuất hiện chủ yếu ở cực đầu của mào tinh hoàn, nguyên nhân chủ yếu do một trong số ống tuyến của mào tinh bị lộn ngược hoặc cuộn lại khiến dịch bị ứ đọng. Một số trường hợp do chấn thương, ảnh hưởng của viêm mào tinh hoàn.
Khi tinh hoàn có nổi cục, tốt nhất nam giới nên nhanh chóng đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám và có những điều trị kịp thời, tránh các mối đe dọa đến khả năng sinh sản và tầm soát sớm ung thư tinh hoàn. Trong thời gian có cục cứng trên tinh hoàn và điều trị, nam giới nên kiêng quan hệ tình dục, không hoạt động thể thao mạnh hoặc làm việc nặng nhọc khiến tinh hoàn thêm sưng đau. Giữ tinh thần lạc quan, có chế độ dinh dưỡng phù hợp để sớm có kết quả điều trị tối ưu nhất.
Đinh Mạnh Trí
